Czy zawieszenie podatku Belki pomoże stłumić inflację? Opinie ekonomistów.

Marek Dąbrowski

Doktor hab. nauk ekonomicznych, profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie

Odp: Nie zgadzam się

To nie jest dobry pomysł. Jeśli nawet założyć, że oszczędności gospodarstw domowych wzrosną, to redukcji ulegną – i tak już ujemne – oszczędności sektora publicznego. Innymi słowy, nie uda się schłodzić popytu łącznego. Co więcej, należy pamiętać o tym, że z uwagi na uwarunkowania polityczne czasowe zniesienie podatku od zysków kapitałowych może być trudne do odwrócenia w przyszłości (np. partie będące wówczas w opozycji będą argumentować, że opodatkowuje się oszczędności polskich rodzin).

Andrzej Rzońca

Doktor hab. nauk ekonomicznych, profesor Szkoły Głównej Handlowej, członek rad nadzorczych i doradczych.

Odp: Zgadzam się

Likwidacja podatku od zysków kapitałowych, w tej części, w której dotyczy on odsetek od depozytów, powinna wzmocnić mechanizm transmisji podwyżek stóp procentowych NBP do realnej gospodarki. 

Joanna Tyrowicz

Profesor ekonomii, członkini Rady Polityki Pieniężnej, współzałożycielka i członkini zarządu think-tanku GRAPE.

Odp: Nie zgadzam się

W warunkach narastającej z wielu powodów niepewności gospodarstwa domowe oszczędzają, żeby mieć poduszkę bezpieczeństwa, a nie żeby zarobić. Podatek od odsetek jest wiec neutralny z tej perspektywy, realnie i tak wszyscy na tych oszczędnościach tracą (nie w celu uzyskania zysków kapitałowych robią oszczędności). To temat z gatunku "zasłona dymna".

Małgorzata Zaleska

Profesor ekonomii, dyrektorka Instytutu Bankowości SGH, przewodnicząca Komitetu Nauk o Finansach PAN.

Odp: Zgadzam się

Na początek rozważyć można całkowite zniesienie tzw. podatku Belki w odniesieniu do wybranych rodzajów depozytów bankowych, np. długoterminowych, co prowadziłoby do zmiany struktury oszczędzania w Polsce w kierunku tej znanej z krajów wysokorozwiniętych.

Wojciech Paczos

Makroekonomista, wykładowca na Uniwersytecie w Cardiff, prezes fundacji Dobrobyt na Pokolenia.

Odp: Nie zgadzam się

To zależy od elastyczności podatkowej krańcowej skłonności do oszczędzania. Jeśli są grupy osób, w których ta skłonność jest wysoka i jednocześnie koreluje się z wysoką dochodową krańcową skłonnością do konsumpcji (MPC), to takie działanie mogłoby być skuteczne, gdyby było adresowane do tych grup (na przykład rezygnacja z podatku do określonej kwoty rocznych oszczędności). Powszechna rezygnacja z podatku od zysków kapitałowych byłaby działaniem za mało precyzyjnym i obarczonym zbyt dużym ryzykiem niezamierzonych konsekwencji - z jednej strony zwiększenia popytu wśród osób uzyskujących dochód z przychodów kapitałowych, a z drugiej strony ekspansji fiskalnej finansowanej deficytem na skutek ubytku w dochodach publicznych.

Łukasz Rachel

Doktor nauk ekonomicznych, adiunkt na University College London.

Odp: Nie zgadzam się

Po pierwsze, to czy zniesienie podatku od zysków kapitałowych schłodziłby popyt zależy od tego, czy efekt stosunkowo wyższej stopy zwrotu po opodatkowaniu z przyszłych inwestycji dominowałby nad efektem wyższego dochodu z inwestycji (przyszłych i tych bieżących). Wydaje mi się, że tak by nie było. Do schładzania popytu poprzez zachęty do oszczędzania bardziej przydatna jest polityka podwyższania stóp procentowych.
Po drugie, ogólnie rzecz biorąc, politykę fiskalną trzeba zacieśniać, więc nawet gdyby podatek Belki zawiesić, to tylko pod warunkiem, że rząd utracone wpływy skompensowałby przez podwyższanie innych podatków.
Po trzecie, obniżka tego podatku byłaby pewnie regresywna, gdyż biedniejsza część społeczeństwa mniej inwestuje i oszczędza. A więc takie rozwiązanie kłóciłoby się z wizją sprawiedliwego rozłożenia obciążeń związanych z obecną sytuacją makroekonomiczną.  

Marek Kośny

Doktor hab. nauk ekonomicznych, profesor na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu.

Odp: Nie zgadzam się

Uwzględniając różnicę pomiędzy stopą inflacji a opodatkowaniem depozytów, nie wydaje mi się, aby tego typu działanie odniosło jakiś realny skutek w kontekście zwiększenia zachęt do oszczędzania.

Wojciech Charemza

Profesor ekonomii, wykładowca w Akademii Finansów i Biznesu Vistula.

Odp: Zgadzam się

To może być niezłym pomysłem, ale tak do końca nie jestem przekonany. Jak zwykle w ekonomii, są tu dwie strony. Z jednej strony, zniesienie tego podatku zachęci do inwestowania (jeżeli nie będzie temu towarzyszyło wprowadzenie 'windfall tax'), a z drugiej strony, w warunkach niestabilności fiskalnej, może zwiększyć popyt konsumpcyjny, bo nie wiadomo, jaki podatek może zostać jutro wprowadzony. Niestabilność fiskalna sprzyja powstawaniu syndrom rosyjskiego oligarchy: zamiast zainwestować w kraju, lepiej jest zyski przepić albo wywieźć za granicę.

Paweł Doligalski

Doktor nauk ekonomicznych, wykładowca na Uniwesytecie w Bristolu.

Odp: Nie mam zdania

Obcięcie stopy podatku od zysków kapitałowych powinno zwiększyć oszczędności, ograniczyć popyt i w ten sposób zmniejszyć inflację. Efekt powinien być większy, gdyby obcięcie stopy podatku było tymczasowe - wówczas czasowe ograniczenie popytu powinno być jeszcze większe, aby wykorzystać chwilową "premię" dla oszczędzających. Minusem takiej reformy byłoby to, że ograniczyłaby przychody podatkowe poprzez dawanie największego upustu najmajętniejszym, co doprowadziłoby do wzrostu nierówności majątkowych (o których w Polsce wiemy stosunkowo niewiele). Drugim minusem jest to, że nawet gdyby podatek był obniżony na bardzo krótki okres czasu, inwestorzy mogliby to wykorzystać do uniknięcia podatku od zysków kapitałowych z powodu przeszłego wzrostu wartości aktywów (capital gains tax) poprzez sprzedaż i natychmiastowe kupno tego samego aktywa, co samo w sobie nie miałoby wpływu na oszczędności, a powodowałoby utratę przychodów budżetowych. Nie jest łatwo porównać zalety i wady tego rozwiązania bez pogłębionej analizy- warto jednak o nim pamiętać, gdyby inflacja miała się wciąż rozpędzać.

Marian Gorynia

Prof. Marian Gorynia, prezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, wykładowca Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.

Odp: Zgadzam się

Taki pomysł zasługuje na co najmniej próbne czasowe wdrożenie. Efekty eksperymentu mogłyby być podstawą do podjęcia decyzji odnośnie do dalszych kroków.

Andrzej Cieślik

Profesor ekonomii, pracownik Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego.

Odp: Zgadzam się

Podatek od zysków kapitałowych od samego początku nie miał żadnego sensu, a tym bardziej nie ma sensu w warunkach rosnącej inflacji. Należy z niego jak najszybciej zrezygnować. 

Marek Góra

Profesor ekonomii, wykładowca w Szkole Głównej Handlowej

Odp: Nie mam zdania

Doraźny efekt, a i ten w przypadku gaszenia inflacji byłby chyba raczej mizerny.